Poznań, dnia 29.03.2021 r.

Do
Ministra Sprawiedliwości
al. Ujazdowskie 11
00-950 Warszawa

Stanowisko Stowarzyszenia #wartomediować
w sprawie projektu z dnia 14.12.2020 r. ustawy o zmianie ustawy-Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Stowarzyszenie #wartomediować zrzesza 41 członków prowadzących działalność mediacyjną na terenie całego kraju.

W dniu 2 marca 2021 r. otrzymaliśmy wiadomość elektroniczną zawierającą projekt z dnia 14.12.2020 r. ustawy o zmianie ustawy-Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.

Jako aktywni mediatorzy przyjmujemy z nadzieją oraz radością każdy projekt ustawy, która ma na celu upowszechnienie mediacji jako alternatywnego sposobu rozwiązywania sporów.
Co do zasady projekt oceniamy bardzo pozytywnie, gdyż zakłada on zwiększenie ilości spraw kierowanych do mediacji przez sądy powszechne.
Niemniej jednak jako praktycy mediacji, pozwalamy sobie na przedstawienie naszego stanowiska co do zaprezentowanego projektu.

Odnosząc się do poszczególnych rozwiązań:

– art. 98[1]§ 4 kpc.
Projekt nie zawiera regulacji dotyczącej rodzinnego postępowania informacyjnego.
W każdym razie uważamy, że jeśli na mediatorów mają zostać nałożone nowe obowiązki w postaci w postępowaniu cywilnym, to także poziom wynagrodzenia powinien ulec podwyższeniu. Jest to kwestia, która pozostaje w gestii Ministra Sprawiedliwości. Za konieczne uważamy otwarcie dyskusji na temat waloryzacji wynagrodzeń mediatorów oraz zmiany zasad zwrotu wydatków ponoszonych przez mediatorów. Zważyć należy, że obecnie rozporządzenie nie dostrzega kosztów związanych z prowadzeniem mediacji on-line, czy też przez dwóch mediatorów.
Ponadto, jeśli mają zostać upowszechnione spotkania informacyjne, to czy w razie zawarcia ugody podczas spotkania informacyjnego, mediator będzie mógł domagać się zapłaty wynagrodzenia na zasadach ogólnych, czy też nie.

– art. 183[8]§ 4 kpc zdanie „Spotkanie informacyjne może prowadzić stały mediator” powinno brzmieć: „Spotkanie informacyjne prowadzi stały mediator”. Ma to na celu wskazanie, że co do zasady spotkanie informacyjne prowadzi stały mediator.

– art. 183[8]§ 4[2] kpc.
Przede wszystkim treść tego przepisu powinna nawiązywać do przepisu art. 187§1 punkt 3 kpc.
Poza tym przepis ten powinien brzmieć: „Strony mogą odmówić udziału w spotkaniu informacyjnym w przypadku, gdy wykażą, że przed wszczęciem postępowania przystąpiły do mediacji, w której nie doszło do ugody”.
Wyrażenie wykazywać oznacza w postępowaniu cywilnym przedstawienie dowodów na to, że strony nie zawarły ugody pozasądowej.

– art. 183[8]§7 kpc.
Powinno dodać się przepis: „Do spotkania informacyjnego stosuje się odpowiednio przepis art. 183[4]kpc”.
Należy wyraźnie podkreślić, że spotkanie informacyjne objęte jest zasadą niejawności mediacji.

Nadto należy zmienić brzmienie przepisu art. 183[5]kpc w ten sposób, że:
„Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem spotkania informacyjnego, rodzinnego spotkania informacyjnego, mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie spotkania informacyjnego, rodzinnego spotkania informacyjnego, mediacji bez wynagrodzenia”.
Koniecznym jest wprowadzenie podstawy normatywnej do odpłatności za przeprowadzenie spotkania informacyjnego.

– art. 183[14] § 1 kpc.
Strony powinny mieć fakultatywną możliwość złożenia wniosku o zatwierdzenie ugody. Przepis ten dotyczy też mediacji pozasądowej.
Określenie terminu do załatwienia wniosku przez sąd powinno być bardziej jasne i powinno brzmieć:
„Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, o którym mowa w art. 183[13], na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia jego złożenia”.
Jest to nawiązanie do przepisu dotyczącego nadawania klauzuli wykonalności.

– art. 458[3a] kpc.
Treść tego przepisu powinna odnosić się do przepisu art. 187§1 punkt 3 kpc.
Nadto omawiany przepis powinien brzmieć:
„Do pozwu należy dołączyć dokument wykazujący, że przed wszczęciem postępowania strony przystąpiły do mediacji, w której nie doszło do ugody, sporządzony przez mediatora, który prowadził mediację”.
Proponowane pojęcia dokument wykazujący nawiązuje do brzmienia przepisu art. 458[11]kpc.
Lepszym pojęciem jest sporządzony, gdyż nawiązuje, to do brzemienia przepisu art. 183[12]§1 kpc. Mediator sporządza protokół z mediacji i doręcza go stronom. Jest to jedyny dokument potwierdzający, czy prowadzono mediację, i jaki był jej wynik. W związku z tym zbędne jest obciążanie mediatora obowiązkiem wystawiania dokumentu poświadczającego, że nie doszło do ugody.

– 477[1c]kpc.
Co do tego przepisu pozostają aktualne uwagi do przepisu art. 458[3a]kpc.

– 396[1] kc.
Przepis art. 396[1]§2 kc powtarza brzmienie przepisu art. 183[1]§ 3 kpc.
Nadto proponowane rozwiązanie pomija rozróżnienie na stałych mediatorów, a mediatorów ad hoc. Wynika to z przepisu art. 183[6]§ 2 kpc.
Zmiana omawianego przepisu powinna zostać powiązana z treścią przepisu art. 202[1] kpc.

W treści projektu w zakresie zmian w przepisach kodeksu postępowania cywilnego powinno dojść do zmiany pisowni słowa Przewodniczący na przewodniczący, gdyż w kodeksie wyrażenie to pisane jest małą literą.

– zmiany w przepisach ustawie z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Doceniamy postulat wprowadzenia koordynatorów do spraw mediacji w sądach rejonowych. Natomiast do zakresu czynności koordynatorów powinno wchodzić też współpracę z organizacjami, które promują mediację jako alternatywny sposób rozwiązywania sporów. Komunikacja z mediatorami, czy też organizacjami mogłaby być prowadzona także w sposób elektroniczny.

– zmiany w przepisach Kodeksu pracy ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Projektowany przepis art. 29§1[2] kp powtarza brzmienie przepisu art. 183[1]§ 3 kpc.
Poza tym proponowane rozwiązanie pomija rozróżnienie na stałych mediatorów, a mediatorów ad hoc. Wynika to z przepisu art. 183[6]§ 2 kpc.
Zmiana omawianego przepisu powinna zostać powiązana z treścią przepisu art. 202[1] kpc.
Do rozważenia pozostaje kwestia tego, aby w treści umowy o pracę, czy też na zasadach przepisu art. 29 §3 kp pouczać pracownika o zasadach mediacji.
Projekt co do zwolnień grupowych nie zawiera rozwiązania co do poziomu wynagrodzenia mediatora za udział w konsultacjach zamiaru przeprowadzenia zwolnienia grupowego.
Przy czym można byłoby skorzystać z przepisów o mediacji zawartych w przepisach ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, a w szczególności z przepisów art. 11 ust. 3 i następnego, które delegują ministra właściwego do spraw pracy do określenia warunków wynagradzania mediatorów, a także określa zasady ponoszenia wynagrodzenia mediatora.

Ponadto pod rozwagę projektodawcy poddajemy kwestię uregulowania ponoszenia kosztów oraz wydatków związanych z prowadzeniem mediacji przedprocesowej.

W sprawach, w których strona przed wytoczeniem sprawy wzięła udział w mediacji:
– koszty mediacji, a więc wynagrodzenie oraz wydatki mediatora powinny wchodzić w skład kosztów postępowania do wysokości kosztów mediacji prowadzonej na podstawie postanowienia sądu,
– strony mogą dochodzić od siebie wzajemnie zwrotu kosztów mediacji w toku postępowania do wysokości kosztów mediacji prowadzonej na podstawie postanowienia sądu.
Można zatem zmienić przepis art. 98[1] kpc, aby brzmiał w ten sposób:
Do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację w wysokości nieprzekraczającej równowartości kosztów mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.

Przedstawiając powyższe propozycje jako Stowarzyszenie #wartomediować chcielibyśmy współpracować z Ministrem Sprawiedliwości w dalszych pracach nad projektem.
Poza tym oczekujemy też, że Ministerstwo Sprawiedliwości będzie brało pod uwagę wypowiedzi organizacji promediacyjnych nie tylko przy pracach nad omawianym projekcie, ale też zapowiadanym projekcie Krajowego Rejestru Mediatorów.

Prezes Stowarzyszenia #wartomediować

Roman Gładysz